Historia

Miejscowość

Wieś ta należy do najstarszych miejscowości Gminy Zagórz. Rozpościera się w dolinie potoka u podnuża masywu górskiego zmanego Wiechą (512 m n.p.m.). Ponadto Poraż okalają: od zachodu Wysoki Dział (473 m n.p.m.), a od południa Czekajka (467 m n.p.m.) i Ubocz (479 m n.p.m.). Wioska lokowana była na prawie niemieckim. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Kuncendorf i po raz pierwszy występuje w dokumentach historycznych już w roku 1383, kiedy to Maria, królowa węgierska, zatwierdziła akt kupna poraskich dóbr przez niejakiego Józefa Wołocha. Jednakże Poraż najprawdopodobniej został założony jeszcze za czasów Kazimierza Wielkiego. Obecna nazwa miejscowości pochodzi od porażki, jakiej w tutejszych okolicach mieli przed wiekami doznać Tatarzy. Od XV wieku wsią kolejno władały wielkie rody: Tarnawskich, Kmitów, Stadnickich, Łempickich. W XIX wieku tutejsze dobra przeszły w ręce rodziny Krasickich.

Parafia

Nie zachował się dokument erygowania parafii w Porażu. Wprawdzie pierwsza wzmianka o parafii w Porażu dotyczy 1536 roku, należy jednak przypuszczać, że istniała ona już około 1455 roku. Istniejące uposażenie parafii potwierdził w 1600 roku Krzysztof z Tarnawy Tarnawski. Źródła kościelne podają, że pierwszy kościół wybudowano w roku 1400. Świadczy o tym fragment dokumentów po wizytacji biskupa przemyskiego Jana Krzysztofa Szembeka w 1721 roku. Biskup polecił spisać początki parafii w Porażu i są to jedyne dokumenty dotyczące tego okresu, tzn. lat 1400-1600, które zachowały się. Na podstawie analogii do organizacji parafii rzymskokatolickich w Diecezji Przemyskiej istniejącej od 1375 roku, możemy przypuszczać, że fundatorem pierwszego kościoła w Porażu był ówczesny właściciel wsi, Józef, najstarszy znany członek rodu Tarnawskich. Znane jest imię proboszcza parafii w Porażu, który urzędował tu w roku 1441. Oprócz informacji, że był to Maciej nie znamy ani początkowej, ani końcowej daty jego urzędowania. Nie wiadomo też, czy był to pierwszy proboszcz tej parafii. Imiona i częściowo nazwiska wszystkich następnych proboszczów są już znane. Więcej danych na temat parafii w Porażu jest od 1600 roku. Ta data wiąże się z najazdem wojsk Drohojewskiego, które zniszczyły zabudowania plebańskie i kościelne. Konieczna była więc budowa wszystkich zabudowań kościelnych. Wówczas Krzysztof Tarnawski spisał fundację na rzecz parafii Poraż. Zasięg terytorialny parafii w Porażu był bardzo duży. Do XVIII wieku należały do niej miejscowości: Poraż, Brzozowiec, Czaszyn, Łukowe, Mokre, Olchowa, Tarnawa Dolna i Górna, Zawadka, Zagórz, Morochów. W 1750 roku powstała parafia rzymskokatolicka w Zagórzu. Kościół w Zagórzu ufundował i wyposażył ówczesny proboszcz poraski, Piotr Głuski. W latach II Rzeczypospolitej parafia Poraż zmniejszyła się. W 1928 roku powstała parafia rzymskokatolicka w Tarnawie Górnej. Ciągle Poraż był parafialną stolicą dla Mokrego, Morochowa, Czaszyna, Łukowego i Zawadki. W roku 1932 po wydzieleniu wspomnianych parafii było w parafii 1223 katolików. Po II wojnie światowej parafia Poraż znowu została pomniejszona. W 1953 roku powstaje parafia rzymskokatolicka w Czaszynie, a w 1970 roku w Łukowem. Obecnie parafia Poraż obejmuje miejscowości: Poraż , Morochów i Mokre.

 

Zabudowa

Pierwszy kościół w Porażu pochodził z początków XV wieku, drugi, fundacji Krzysztofa Tarnawskiego z Tarnawy wzmiankowany był w 1600 roku. Istniejący aktualnie barokowy kościół parafialny, murowany, zbudowany i poświęcony został w 1784 roku, konsekrowany w 1853 roku. W roku 1901 został odnowiony i przebudowany. W 1954 roku wykonano polichromię w kościele według projektu W. Szmuca i Z. Krygowskiego. W Krakowskich Zakładach Szklarskich wykonano witraże, według projektu W. Jastrzębskiego z Krakowa, do dziś zdobiące kościół. W 1967 roku zamontowano w kościele nowe stacje drogi krzyżowej namalowane przez F. Lipińskiego z Rzeszowa. W 1969 roku zamontowano 3 dzwony wykonane przez firmę J. Felczyńskiego z Przemyśla. Jedynie mały dzwonek, sygnaturka pochodzi jeszcze z 1731 roku. Obok kościoła parafialnego znajduje się zabytkowa dzwonnica z 1784 roku. Na południowy zachód od kościoła wznosi się XIX-wieczny budynek dawnej plebani. Obecnie mieści się w nim skromne muzeum parafialne. W 1967 roku wybudowano nową plebanię, która służy do dziś kapłanom, którzy pracują w parafii Poraż.

Kościół w Porażu 1970 r.